نیما آیا آفریننده موج است یابرآمدیک موج؟

نیما آفریننده ی موج است و برآمد موج . 

دوستی می پرسد :

آیا نیما آفریننده موج است یا بر آمد یک موج ؟

و آیا به نیما باید به عنوان یک واقعیت تاریخی نگاه کنیم ؟

انقلاب نیمایی یک موج است ،با براندازی قدرت حاکم شعر ی و عوامل ان از قبیل وزن و  قافیه، شعر پلکانی ،

زبان کلیشه یی و با سمه یی تکراری ، و همچنین عدم برخورد زمانی-مکانی 

می گوید: شاعر باید چکیده زمان خود باشد 

شعر و شاعران مشروطه و پیش نیمایی با مطرح کردن مردم و زمانه ،آغاز گر موجی بودند که نیما با شعر افسانه و دیگر اثارش به انجام رساند.خانواده سرباز تنها کتابی بود که نیما در این مقطع تاریخی به چاپ رساند که کتاب قصه رنگ پریده خون سرد را نیز می توان به آن افزود تا این واقعیت تاریخی تکمیل شود .از ان پس کار اثا ر نیما به معین و ال احمد سپرده شد که هیچ یک شاعر و ناقد شعر نبودند و از ان سر باز زدند و سرنوشت موج نیمایی را به سیروس طاهباز وا گذاردند که او نیز از شاعری بی بهره بود اما عمری را بر سر این کار گذا رد  تا به تقریب تمامی 

شعر و نثر نیما به چاپ رسدهر چند با حذف و تحریف و تبدیل،جرح و تعدیل،تکمله و افزوده ها و نقطه گذاری مبالغه آمیز... .و به هر تقدیر این ها بود که بر گروهی گسترده از شاعران امروز اثر گذارد که ما  آنان را به عنوان شاعران نیمایی و یا موج اول شاعران معاصر می شناسیم در فاصله ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۲.

پس به این ترتیب :

نیما آفریننانده موج است و بر آمد موج 

و نیما یک واقیت تاریخی است 

البته کارانقلابی  نیما و نگره ی نیماییزم هماننددیگر موج ها و واقعیت های تاریخی ،هنوز نیاز به نقد و بررسی و پژوهش های بیشتر دارد تا خوانندگان و جویندگان راستین را با شعر او آشنا سازد 

بویژه زبان نیما که در ان از صرف و نحو و واژگان زبان بومی مازندرانی= طبری  (فارسی میانه) برای گسترش زبان فارسی امروز بهره فراوان می برد .نیما خود نیز از عشق، تنهایی و بی همزبانی  شکوه دارد.زبان نیما همزبان می خواهد.شاید برای همین است که نیما جای اجزا و ارکان جمله را عوض  می کند که در این میان دوستی همزبان بیابد

نیما از حرکت ، جنبش وجهش می اغازد و نخستین منزل انقلابی ، شعرافسانه اوست با ساختاری نمایشی ومکالمه یی  

،و خاصه در نگرش نیمایی و تفکرات شاعر که به پیشینیانش اعتراض پیشه کرده است

 حافظا این چه کید و دروغی ست

کز زبان می جام و ساقی ست

نالی ار تا ابد باورم نیست

که بر آن عشق بازی که باقی ست

من بر آن عاشقم که رونده ست

شرح عشق دگر سان,شرح شعر دگرسان نیمایی است و از این رو حافظ را هدف می گیرد تا به زبان آینده شعر برسد . او عاشقی رونده و جاری را می خواهد و عاشقی فردی را که نیز شرح شکستن بند ها و قید شعر و بیان ان هم هست..چیزی که هنوز نیما از آن رهایی کامل نگرفته اما البته این آغاز موج نیمایی و شعر نیمایی است و تاثیر و تاثرهای گسترده ان که به دنبال خواهد آمد .

تامل و خاموشی نیما در دوران بیست ساله است که او را به اوج و موج می رساند و ما شعر امروز ایران را مدیون او هستیم و  هم از این روست که ان را شعر نیمایی و پسا نیمایی می خوانیم که حقانیت پیگیری این مقولات و مقالات را به ما  می نمایاند .اینک عصر شاعران لدنی به پایان رسیده و دفتر آنان بسته شده است همچنان که نقد  و نگر ه ی شعری نیز به مثابه یک علم نیاز به آموختن و عرق ریختن دارد و تعارف و تکلف های رایج روزنامه یی را بر نمی تابد
در فاصله ی فیلسوفان یونان باستان تا متفکران دهه شصت فرانسه این زیگموند فروید بود که بردرک خویشتن و هستی self conceptance تاکید گذارد و نیما به اهمیت آن پی برد تا انسان رادرزمان و مکان جای دهد و ارزش های واقعیش را به شعر بنماید. پس نیمای شاعر به نظام و سامانه یی پرداخت بر بنیاد نظری و تیوری که شاعران لدنی وادبای ریش و سبیل دار و نیز هواداران کلی باف آنان را کنار می گذاشت. نظریه پردازی نیما و نیماییزم در ادبیات فارسی بی سابقه بود و از میان شاعران پیش نیمایی تنها تقی رفعت بود که به این مقال اشراف داشت اما عمر کوتاه او مجال نیافت تا آن را به سامان رساند.عمر کوتاه عشقی نیز که به پیروی نیما سه تابلوی مریم را نوشت تجربه ی اوراسیستمی ننمود.بهار از قصیده سرایی پیش تر نیامد و ترانه سرایی نیز حرفه شاعری اورا به شعر نو هدایت نکرد تا که سیاست،اوراباخودبرد.ترانه سرایی برای عارف هم نجاتبخش نبود . لاهوتی و دهخدا نیز پس از آزمون هایی در شعر به سیاست کشیدند،و دهخدا پاز روی آوری به طنز، پژوهش سترگش را در لغتنامه دنبال کرد.تجربه های تندرکیا و محمد مقدم هر چند به سیاقی انقلابی اما محدود و عقیم ماند و همچنین بود تجربه های پروین و شمس کسمایی و دیگرشاعران پیش نیماییکه به سامانه ی نیمایی نزدیک نشد یا از سر چشمه های آن آبشخور نداشت تا به منزل شعرنیمایی برسد...امیدوارم این یادداشت فهرست وار پاسخی باشد مختصر برای نصرت و محمد و مجید عزیز و دیگر دوستان جستجوگر در مقوله ی موج سوم وریشه های آن.   

img:moj